ProDemo:

essentiëel-democratische
verkiezingen

deze
pagina:
• procedure
• zetels
• zijn verkozen
• attentie-items
• kieskringen?
• democratisch

procedure
Landelijke verkiezingen worden in het hele land gehouden, per district of kiessector (per geografische kieseenheid). Deze kieseenheden dienen ongeveer gelijk groot te zijn (in aantallen kiezers).

het quorum
(= het aantal stemmen dat moet worden gehaald om één zetel te bekomen) wordt dan landelijk bepaald.

Hebben kiesrecht: alle meerderjarige Belgische burgers, al dan niet verblijvend in België (bronstaatprincipe). Zie ook: stemplicht voor allochtonen?

De kiezer kan een lijststem (= een stem voor de partij) of een voorkeurstem (= een stem voor een persoon) uitbrengen.

De kandidaten worden bij elke verkiezing op de partijlijst geplaatst in een willekeurige volgorde, voor elke verkiezing bepaald door een nieuwe lottrekking.

cummulaties zijn verboden
Op méérdere lijsten voorkomen (bvb: kamer én senaat) mag niet. Als "stemmentrekker" op een lijst staan, en zijn plaats na de verkiezing laten innemen door, of overdragen aan een ander is verboden. Wie gekozen is moet zetelen, of moet zich niet kandidaat stellen. Partijen verliezen een zetel als een verkozen kandidaat zijn mandaat niet opneemt (behalve ingeval van overlijden).

Er moeten evenveel mannelijke als vrouwelijke kandidaten op de lijst staan. Dit betekent niet dat er evenveel mannelijke als vrouwelijke kandidaten zullen verkozen worden.

algemeen proportioneel principe
Wie de meeste stemmen haalt, is verkozen

toekenning van de zetels
Het aantal verkozenen binnen één regio (dat is het aantal zetels, gehaald door die partij) is (minimaal) gelijk aan het [aantal lijst- en voorkeurstemmen gedeeld door het quorum].

Om te bepalen welke kandidaten verkozen zijn, wordt, na het bekendmaken van de uitslag, de kieslijst per partij gerangschikt in funktie van het individueel behaalde aantal voorkeurstemmen. De kandidaat met de meeste voorkeurstemmen bovenaan, die met het minste aantal onderaan.

zijn verkozen:
1. de kandidaten die in voorkeurstemmenaantal het quorum of méér halen.

2. de kandidaten met de meeste voorkeurstemmen zijn verkozen, tot het aantal zetels is bereikt waarop de partij volgens haar verkiezingsuitslag recht heeft. (Op de volgordelijst volgens grootste aantal voorkeurstemmen worden de zetels toegekend aan de kandidaten in volgorde van boven naar beneden, tot alle beschikbare zetels zijn verdeeld.) Zijn er méérdere kandidaten met éénzelfde aantal voorkeurstemmen, dan gaat de voorkeur naar de in leeftijd oudste kandidaat (de oudste valt ook het eerst weer weg...)

3. Rest-stemmen binnen een kiesregio: Dat zijn stemmen die in een regio overblijven (dus minder dan het quorum), een aantal stemmen die op zich onvoldoende zijn om nog een zetel toe te kennen aan de eerstvolgende kandidaat.

De rest-stemmen van elke kiesregio worden landelijk samengevoegd, en gedeeld door het quorum. Dit kan een aantal bijkomende zetels opleveren. Die zetel(s) wordt (worden) toegekend aan die kandidaat die, van alle niet-verkozenen, landelijk het hoogste aantal voorkeurstemmen kreeg. Dit kan een (extra) zetel in een willekeurige kiesregio zijn. Zijn er (landelijk) méérdere kandidaten met éénzelfde aantal voorkeurstemmen, dan is de in leeftijd oudste kandidaat verkozen.

Blijven er dan landelijk nog rest-stemmen over, dan worden die samengevoegd met de nog overblijvende rest-stemmen van de andere partijen. Levert dat nog een (of meerdere) zetel(s) op, dan gaat die zetel (telkens) naar de eerstvolgende kandidaat met de meeste voorkeurstemmen. Dit kan iemand van een willekeurige partij zijn, in een willekeurige kiesregio. Zijn er landelijk méérdere kandidaten met eenzelfde aantal voorkeurstemmen, dan is de in leeftijd oudste kandidaat verkozen. Als er dan nog stemmen overblijven, dan is dat altijd minder dan het qourum, en dus landelijk onvoldoende voor een extra zetel. Op die manier zijn alle zetels verdeeld.

Valt een kandidaat weg (door ziekte, overlijden, of zich terugtrekken), dan worden de door hem behaalde voorkeurstemmen als lijststemmen geteld. Dit ondergraaft niet de eerder bepaalde afspraken over "overdragen van stemmen aan een ander": dat kan nog steeds niet: de stemmen gaan naar de partij, niet naar een (afgesproken of aangeduid) persoon.

Het systeem van opvolgers valt weg. De eerstvolgende niet-verkozen kandidaat met de meeste stemmen zal als eerstvolgende opvolger worden beschouwd.

aandachtspunten
- Verkiezingen staan voor de realisatie van rechtvaardige ideeën.
- De voorgestelde programmapunten zijn belangrijk, niet de mensen die ze uitvoeren.
- Je wordt verkozen voor een idee, niet om je persoonlijkheid of je bekendheid.
- Het verkiezen van bekende personen leidt tot een uitholling van het sociale ideeëngoed, en tot een 'oneigenlijk gebruik' van het democratische kiesstelsel.

Niet de mensen zijn belangrijk, niet de politieke job is belangrijk, niet de partijleiding is belangrijk.

- Dat wat ten voordele komt en wat leidt tot de uitbouw van een meer rechtvaardige maatschappij, is belangrijk.
- Veel te veel ontaarden politieke toestanden en geplogenheden in bevoordeling, corruptie, vriendjespolitiek, misbruik van subsidies, edm... door gesettelde, aan de politieke macht verslaafde of zelfingenomen politici.
- Daarom moet politieke macht minimaal zijn. Het woordje "minister" betekende oorspronkelijk "dienaar".
- Een systeem met getrapte verkiezingen is niet democratisch, en manipuleerbaar: Al Gore haalde in 2001 méér stemmen van kiezers dan George W. Busch. Alhoewel er dus méér Amerikanen voor Al Gore kozen, werd, door het kiesmannensysteem, toch Busch verkozen. We zeggen dan nog niets over de perikelen rond onleesbare stembriefjes, en het feit dat de knoop uiteindelijk werd doorgehakt door de gouverneur van Miami, die toevallig ook een broer van George W. is ... :-)

géén kieskringen...
Kieskringen (en alle andere systemen voor getrapte verkiezingen) kunnen een totaal vertekend beeld geven.

Een voorbeeld (naar het Amerikaanse systeem) met 7 kieskringen, 21 stemmen per kring (in bvb. duizendtallen), elke 'meerderheid' levert één witte of één zwarte kiesman:

*kringen:*	*aantal stemmen:*		*kiesmannen:*
kring 1:	10 wit	11 zwart	1 kiesman zwart
kring 2:	9 wit	12 zwart	1 kiesman zwart
kring 3:	10 wit	11 zwart	1 kiesman zwart
kring 4:	7 wit	14 zwart	1 kiesman zwart
kring 5:	18 wit	3 zwart	1 kiesman wit
kring 6:	16 wit	5 zwart	1 kiesman wit
kring 7:	19 wit	2 zwart	1 kiesman wit

... geeft 3 kiesmannen voor wit en 4 voor zwart: ZWART 'wint'

In stemmenaantal (98 wit en 58 zwart) zou er in dit voorbeeld een ruime meerderheid voor WIT moeten zijn. Kieskringen laten manipulatie toe: zwart zal vooral promotie maken in die districten (in dit voorbeeld kring 1 en kring 2) waar een kleine meerderheid het beslissende verschil kan maken.

bvb: uiteindelijk werd George W. Bush in 2000 president dank zij een zéér nipte meerderheid in de kieskring Florida, waar zijn broer gouverneur is, en dan nog na een ophefmakende 'hertelling'... Al Gore, de tegenkandidaat, behaalde wel de meeste stemmen, maar had toch minder kiesmannen achter zich, net als in het voorbeeld hierboven.

democratisch regeren
- is samen regeren. Daarbij moeten in het ideale geval alle niet-ondemocratische partij-visies aan bod komen.
- In het ideale geval leveren elk der verkozen partijen naar verhouding de nodige ministersposten en staatssecretarissen. Eventueel zelfs proportioneel aan (evenredig gedeelde) regeringstermijnen.
- Tot zolang echter het ideaal niet bestaat, zal alleen 'de dictatuur van de meerderheid' alle ministersposten en staatssecretariaten aanduiden...

Herinner u het voorbeeld democratisch beslissen in een gezin

zie ook:
• stemplicht voor allochtonen?
• directe democratie

mail het adres van deze pagina aan je collega

Proportionele Democratie :
niemand wordt vergeten

print-vriendelijke versie www.prodemo.be/verkiezingen.htm

lees verder